التهاب، شایع ترین ابراز دفاع میزبان در پاسخ به تغییرات در هموستاز پرنده است. در شرایط عادی، این پاسخ کنترل شده به عنوان التهاب فیزیولوژیکی شناخته می شود. با این حال، هرگونه افزایش در مولکول های خاص بیماری زا و / یا فاکتورهای حدت زا و همچنین بقایای سلولی ناشی از آسیب بافت، التهاب فیزیولوژیکی را به التهاب پاتولوژیک تبدیل میکند که همیشه با تنش اکسیداتیو همراه است. در طی التهاب، انواع مختلفی از سلول های ایمنی باعث ایجاد رادیکال های آزاد ناشی از سیتوکینهای پیش التهابی می شوند. به نوبه خود، تنش اکسیداتیو می تواند منجر به تغییر در بروز برخی از ژن های مربوط به پاسخ ایمنی)تنظیم مولکول های پیش التهابی) شود و یک دور و تسلسل را بین التهاب و تنش اکسیداتیو ایجاد کند. در پرورش مرغ مدرن، التهاب و تنش اکسیداتیو هر دو پایه و اساس اختلالات عمده سیستمیک در روده است. با توجه به محدودیت های فزاینده در استفاده از داروها در سطح جهان درواقع؛ آنچه چرخه تولید طیور(مرغ) به آن نیاز دارد، راه حل های موقتی نیست، بلکه ابزارهای جامع و کارآمدی است که برای پرداختن عمیق به این مسئله اساسی مورد نیاز است.
فلاونوئیدهای مرکبات ابزاری برای انتخاب
وقتی به مسائل مزبور به طور عمیق میپردازیم، درمییابیم که از فواید استفاده از ترکیبات پلی فنلی گیاه در تغذیه طیور، بروز پتانسیل های سلامتی و عملکرد در پرندگان است. در میان این ترکیبات فعال زیستی، فلاونوئیدهای مرکبات سهم بزرگی را در ارتباط با بیولوژیک تشکیل میدهند. نارینجنین، نارینجین و هسپریدین مهم ترین فلاونوئیدهای مرکبات هستند که فعالیت های آنتی اکسیدانی و ضدالتهابی قوی دارند. علاوه بر این، فلاونوئیدهای مرکبات درست همانند تعدیل کننده سیستم ایمنی، تنظیم کننده های متابولیسم لیپید و کربوهیدرات و تنظیم کننده های میکروبی در ارگانیسم حیوانات عمل میکنند. با اتخاذ این رویکرد جامع، این مقاله تولیدات فلانوییدهای مرکبات غنی از نارینجنین را ارائه می دهد، نحوه به کارگیری و عملکرد هریک از فعالیت های گسترده این سلول های طبیعی در پرندگان، موضوعی است که در این مقاله به اختصار به آن می پردازیم.
فعالیتهای آنتی اکسیدانی
بهترین ویژگی توصیف شده از فلاونوئیدهای مرکبات؛ فعالیت آنتی اکسیدانی آن هاست که می تواند به چند روش انجام شود:
اقدامات ضدرادیکال
فلاونوئیدهای مرکبات شناخته شده اند که تولید چندین نوع رادیکال آزاد و گونه های اکسیژن واکنش پذیر را مهار می کنند و یا از تولید آن جلوگیری می کنند که مهم ترین عامل تنش اکسیداتیو و مسائل التهابی در پرندگان است. به طور خاص، نارینجنین و نارینوجنین هر دو، دستگاه های محافظ رادیکال های آزاد هستند. گروه های فنلی این فلاونوئیدها به عنوان منبع اتم های شکننده و در دسترس اتم H در مولکول رادیکال استفاده می شوند به گونه ای که پایدارتر، واکنش پذیرتر و بنابراین خطرناکتر هم می شوند. علاوه بر این، فلاونوئیدهای مرکبات به عنوان کاتالیزورهای فلزی کلات می شوند، از این رو یک عامل مسببه را برای رشد رادیکال های آزاد از بین می برند.
بنابراین، در مطالعات انجام شده بر روی جوجه ها)مرغ(؛ تأیید شده است که فلاونوئیدهای مرکبات وضعیت آنتی اکسیدانی پلاسما را بهبود می بخشند و همچنین نشانگرهای تنش گرمایی را به روش مثبتی اصلاح می کنند که بهبود عملکرد پرندگان را در پی دارد. این اثر مثبت بر عملکرد به وضوح در آزمایشی که بر روی جوجه گوشتی در جنوب اسپانیا انجام شده، مشاهده گردید
که در آن مکمل رژیم غذایی 200ppm از Bioflavex (ترکیبی از فلانویید مرکبات غنی از نارینجین) منجر به افزایش معنی داری در میانگین افزایش وزن روزانه و همچنین کاهش چهار نقطه در نسبت تبدیل خوراک در 21 روزگی شد.
مهار اکسیداز و افزایش فعالیت آنزیمهای آنتی اکسیدانی
یکی دیگر از مکانیسم های مؤثر ضد اکسیداسیون فلاونوئیدهای مرکبات مهار اکسیدازها است که در کاهش آسیب اکسیداتیو نقش دارد. از این نظر، مشخص شده است که نارینجنین به طور قابل توجهی فعالیت اکسیداز گرانتین را در شرایط آزمایشگاهی و داخل بدن مهار می کند. اثر محافظتی دیگرِ نارینجنین افزایش آنزیم های آنتی اکسیدانی مانند سوپراکسید دیسموتاز(SOD) کاتالاز (CAT) و گلوتاتیون پراکسیداز(GPx) است در زمانی که مکمل ها و افزودنی های خوراک به رژیم غذایی جوجه های گوشتی و مرغان تخم گذار اضافه می شود.
فعالیتهای آنتی اکسیدانی سلولی
برخی از فلاونوئیدهای مرکبات همچنین دارند: اثرات آنتی اکسیدانی در سطح سلولی به دلیل فعالیت دفع آنها و جلوگیری از پراکسیداسیون لیپید بر روی غشای فسفولیپید سلولی دارند، علاوه بر اثر متقابل آنها با پروتئین های خاص که در برخی از آبشارهای پیام رسان داخل سلولی ضروری هستند، منجر به کاهش تولید اکسیدان های داخل سلولی می شود.
عمل آنتی اکسیدانی فلاونوئیدهای مرکبات در سلول ها اثرات مثبتی بر روی کیفیت گوشت طیور دارد. بنابراین، به رسمیت شناخته شده است که رژیم غذایی نارینجنین میزان اکسیداسیون لیپیدها را در گوشت و ران جوجه های گوشتی کاهش می دهد.
فعالیتهای سیستم ایمنی و ضدالتهابی
اثربخشی فوق الذکر مرکبات فلاونوئیدها در برابر تنش اکسیداتیو مطمئناً به طور اساسی بر روی التهاب و پاسخ ایمنی اثرگذار است. درنتیجه فلاونوئیدهای مرکبات درواقع ترکیبات ضدالتهابی قوی هستند.
به عنوان مثال: شواهدی وجود دارد که نشان میدهد نارینجنین اثرات ضدالتهابی قابل توجهی دارد و به طور معنی داری غلظت سیتوکینهای التهابی را کاهش م یدهد و نفوذ سلول های التهابی را در بافتها تنظیم می کند.
علاوه بر این، زمانی که در جیره غذایی طیور از مکمل های فلانوییدهای مرکبات استفاده شود؛ نشانگرهای زیستی تنش گرمایی در عضله سینه تغییر مثبت می دهند. از این گذشته، مشاهده شده است که فلاونوئیدهای مرکبات در کاهش نسبت های هتروفیل به لنفوسیت ها و همچنین در کاهش عملکرد رادیکال های اکسیژن ناشی از تنش گرما در بهبود پرندگان تحت استرس گرمایی نقش دارند. ازاین رو، استفاده از این ترکیبات در جیره غذایی طیور می تواند به عنوان یک استراتژی غذایی مناسب برای غلبه بر اثرات منفی استرس گرمایی باشد.
بنابراین، شایسته است به منظور اجرای برنامههایی علیه بیماریهای متابولیکی طیور)به عنوان مثال، سندرم فشارخون ریویاختلالات قلبی ریوی و سندرم مرگ ناگهانی استفاده از فلاونوئیدهای مرکبات در جیره غذایی طیور مورد توجه قرار گیرد زیرا این نوع بیماری به شدت با پیشینه التهابی مرتبط است. از آنجای یکه بیماریهای متابولیک عامل اصلی مرگ و میر در مرغ های گوشتی است، به این ترتیب، فلاونوئیدهای مرکبات می توانند در کاهش هزینه های تولید مرغ های مدرن کمک کنند. از سوی دیگر، تحقیقات جدید بر روی مرغ های گوشتی نشان داده است که مکمل رژیم غذایی با فلاونوئیدهای مرکبات، باعث بهبود تولید آنتی بادیها در پاسخ به واکسن، بیماری های نیوکاسل، آنفولانزای مرغی بیماری بورس عفونی و ویروس برونشیت عفونی می شود.
بهبود ایمنی هومورال احتمالاً به دلیل بهبود فعالیت لنفوسیت های B، مستعد آسیب اکسیداتیو است. در سال های اخیر، دسترسی به واکسن های جدید در سراسر جهان افزایش یافته است و استفاده از آن ها در صنعت طیور به طرز چشمگیری گسترش یافته است. اثر واکسن ها تا حد زیادی به وضعیت خوب سلول های سیستم ایمنی پرنده بستگی دارد. بنابراین، استفاده از فلاونوئیدهای مرکبات در خوراک طیور می تواند به عنوان “یاور رژیم غذایی” در تقویت پاسخ به واکسن ها جالب باشد.
تنظیم متابولیسم چربی و کربوهیدرات
فلاونوئیدهای مرکبات قادر به افزایش غلظت لیپیدهای پلاسما هستند. مطالعات متعددی نشان داده اند که نارنجین و نارنجنین لیپیدهای پلاسما را در مدل های حیوانات آزمایشگاهی پایین می آورند. تحقیقات اخیر همچنین نشان داده اند در حیوانات دارای چربی بالا که در جیره غذاییشان از ترکیبات نارینجین همراه با کربوهیدرات استفاده میشود، افزایش کلسترول پلاسما، تری گلیسیریدها و اسیدهای چرب در گردش خون را بهبود می بخشد. به طور مشابه، اثرات هیپوگلیسمی)کاهش گلوکز خون( نارنیجنین و نارینجنین به خوبی ثبت شده و به نظر می رسد جذب گلوکز در عضله اسکلتی)ماهیچه های استخوانی) به واسطه هیپوگلیسمی نارنیجنین و نارینجنین انجام می شود. در نژادهای مرغ مادر گوشتی مدرن، حرکت به سمت بهبود بهره وری، و لاشه ممکن است منجر به مقدار اضافی مواد مغذی )اکثر اسیدهای چرب و کربوهیدرات ها( شود که به التهاب مزمن درجه پایین و اختلالات متابولیکی مانند سندرم سینه چوبی منتج می شود. این می تواند عاقلانه باشد در نظرگرفتن اینکه افزودن فلاونوئیدهای مرکبات برای تغذیه می تواند به کاهش این نوع اختلال کمک کند، زیرا علاوه بر داشتن ترکیبات ضدالتهابی قدرتمند، باعث کاهش سطح چربی و گلیسمی در پلاسمای پرندگان می شوند. فلاونوئیدها همچنین می توانند نقش مهمی در کبد داشته باشند. اقدامات محافظتی کبد از نارینجین توسط محققان متعددی گزارش شده است. علاوه بر این، نشان داده شده است که نارینجنین به طور قابل توجهی پراکسیداسیون لیپیدها را کاهش می دهد و سطحSOD ، CAT ،GPx و گلوتاتیون- S ترانسفراز را در کبد بازیابی میکند.
علاوه بر این ، مشخص شده است که مکمل رژیم غذایی فلاونوئیدهای مرکبات باعث کاهش لیپوژنز )سوخت وساز چربی( کبدی نیز می شود. بنابراین، شایسته است در مطالعات جدید علمی به موضوع اثر کاهش احتمالی این ترکیبات بر سندرم کبد چرب در مر غها، پرداخته شود.
خواص ضد میکروبی
امروزه علاقه زیادی به استفاده از مواد فعال زیستی گیاه با خاصیت ضد میکروبی وجود دارد. فلاونوئیدهای مرکبات نیز از این نظر انتخاب خوبی بوده اند. ادبیات موجود در مورد عفونت های کوکسیدیال به نظر می رسد فعالیت ضد کوکسیدیوزی فلاونوئیدها و نقش محافظت آن ها را در روده با کاهش متعاقب آن در لانه گزینی اووسیست ها تأیید میکند. بر این اساس، تجویز رژیم غذایی کاهش قابل توجهی را در دفع Bioflavexاووسیس تایمریاتنلا از طریق مدفوع در جوجه های گوشتی نشان داده است.
اثر آنتی اکسیدانی قوی فلاونوئیدهای مرکبات همچنین می تواند در اثر واکنش التهابی باعث کاهش آسیب ناشی از ایمریا به دیواره روده شده و درنتیجه باعث بهبود جذب مواد مغذی و درنهایت بهبود عملکرد پرندگان شود. علاوه بر این، هر دو نارینجین و نارینجنین شناخته شده اند از توانایی ضد باکتریایی برخوردارند. بنابراین، مکمل غذایی آن ها ممکن است در تنظیم میکروبیوتای روده مر غها ، کاهش رشد باکتری های بیماری زا و درنتیجه تسهیل در رشد جمعیت های باکتریایی مفید نقش داشته باشد.
این اثر مثبت بر میکروبیای روده اخیراً طی آزمایشی که در دانشگاه کاست سارت در تایلند انجام و تأیید شده است. در این آزمایش در مقایسه با سایر آزمایشهای موجب تکثیر Bioflavex تجربی، مکمل تعداد بیشتری از گونه های لاکتوباسیلوس شد. همان طور که معروف است، میکروبیوتای روده با توسعه سیستم روده میزبان در تعامل است. این تعامل بسیار پیچیده است و بسته به ترکیب و فعالیت میکروبیای روده می تواند اثرات مثبت یا منفی داشته باشند. به این معنا، در مطالعه ذکر شده در تایلند، مکمل به طور قابل توجهی باعث Bioflavexافزایش نسبت ارتفاع پرزها/ عمق حفره های ژژنوم روده در جوجه ها شد و این نشانگر بهبود عملکرد روده است.
نتیجه
طیف گسترده ای از فعالیت های فلاونوئیدهای مرکبات، آن ها را به عنوان راه حل اصلی در رویکرد به اختلالات اصلی عمومی و روده ای طیور )از نظر متابولیکی و عفونی) تبدیل می کند. این کارها با مطالعات علمی زیادی انجام می شود که باعث می شود این ترکیبات در مواجهه با تقاضای روز افزون گوشت و تخم مرغ حاصله از سیستم های تولید و پرورش عاری از آنتی بیوتیک، اعتماد به نفس بیشترین خواستار متخصصان تغذیه طیور و دامپزشکان را داشته باشند.
«مترجم:مهندسنیرالساداتنواب،واحدعلمینشریهدنیایکشتوصنعت»